تعینات شخصیتی شبهه‌گران و حاملان شبهه در پارادایم نظری اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه معارف اسلامی،دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

2 عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم

چکیده

زمینه و هدف: مسلم است که اکتفا به شناخت شبهه و پاسخ دهی به آن، جامعه را در برابر هجوم شبهات تسلیح نمی‌کند، جامعه نیازمند معارفی است که زمینۀ اجتناب از شبهات و ناباوری نسبت به داده‌های شبهه‌گران را نیز فراهم آورد. این معارف نقشی پیشگیرانه در ابتلاء افراد به شبهه و تشکیک در باورهای ارزشی را ایفا می‌کنند. بدین منظور پژوهش حاضر با هدف تبیین تعینات شخصیتی شبهه‌گران و حاملان شبهه در پارادایم نظری اسلام به انجام رسیده است. روش: پژوهش حاضر از نظر نوع و هدف کاربردی است و با روش توصیفى-تحلیلى اجرا شده‌است، داده‌هاى تحقیق از طریق بررسى اسنادى جمع آوری و با رویکرد کیفی تحلیل شده‌اند. قرآن کریم به عنوان جامعة تحقیق و روایات ناظر به اهداف پژوهش، به عنوان منابع تبیینی و تکمیلی پژوهش مورد استفاده قرارگرفته‌اند. یافته‌ها: حاکی از آن است که اسلام گرچه مدافع بحث علمی و پرسشگری منطقی است لکن به دلالت التزامی سعی در شناسایی شبهه‌پردازان و شبهه‌پذیران دارد و با این راهبرد زمینۀ عدم اعتماد مسلمین و مومنین را به این گروهها ایجاد می‌کند. استراتژی قرآن این است که افراد از فضای شبهات و مجادلات بیهوده و بی نتیجه دور شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [العربیة]

تحدید شخصیة المشککین وأصحاب الشک فی النموذج النظری للإسلام

نویسندگان [العربیة]

  • فرانک بهمنی 1
  • سعید بهمنی 2
1 عضو هیئة التدریس بقسم الدراسات الإسلامیة ، جامعة یاسوج ، یاسوج ، إیران
2 عضو الهیئة التدریسیة العلمیة لمعهد بحوث العلوم والثقافة الإسلامیة بقم
چکیده [العربیة]

السیاق والغرض: من المؤکد أن مجرد معرفة الشک والرد علیه لا یسلح المجتمع ضد هجمة الشکوک ، فالمجتمع یحتاج إلى معرفة توفر الأساس لتجنب الشکوک وعدم الثقة فی بیانات المشککین. تلعب هذه المعارف دورًا وقائیًا فی جعل الناس یشککون فی معتقداتهم القیمیة وتشکک فیها. لهذا الغرض ، تم إجراء البحث الحالی بهدف شرح محددات شخصیة المشککین وحاملی الشک فی النموذج النظری للإسلام.المنهج: تم تطبیق البحث الحالی من حیث النوع والغرض وتم تنفیذه بالمنهج الوصفی التحلیلی ، وتم جمع بیانات البحث من خلال مراجعة الوثیقة وتحلیلها بمنهج نوعی. تم استخدام القرآن الکریم کمجموعة من الأبحاث والروایات المتعلقة بأهداف البحث کمصادر تفسیریة ومکملة للبحث.النتائج: تشیر إلى أنه بالرغم من أن الإسلام یدافع عن النقاش العلمی والتساؤل المنطقی ، إلا أنه یحاول تحدید المشککین والمتشککین فی هذه الاستراتیجیة ، وبهذه الاستراتیجیة تخلق أرضیة من عدم الثقة بالمسلمین والمؤمنین بهذه الجماعات. إن استراتیجیة القرآن هی إبعاد الناس عن فضاء الشکوک والحجج غیر المجدیة والعدیمة الجدوى.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الشک
  • تحدید الشخصیة
  • المشکک
  • صاحب الشک
  • نموذج الإسلام
  1. * قرآن کریم.

    ** نهج البلاغه (للصبحی صالح)؛ ط1، قم: هجرت، 1414ق.

    1. ابن‎منظور، محمدبن مکرم، لسان العرب، بیروت: داراحیاءالتّراث العربی،1408ق.
    2. پایگاه اطلاع‎رسانی دفتر مقام معظم رهبری، بیانات در دیدار مردم قم، 18/10/1389.
    3. التهانوى‌، محمد على‌، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم‌، بیروت: مکتبة ناشرون، [بی‌تا].
    4. جرجانی، علی‎بن‎محمد، التعریفات، بیروت: ابراهیم آبیاری، 1405ق.
    5. جوادی آملی، عبدالله، تفسیرتسنیم، قم: اسراء،1380.
    6. ـــــــــــــــ، مراحل اخلاق در قرآن، ایران: اسراء، 1386.
    7. حرعاملی، محمدبن‎حسن، وسائل الشیعه، قم: آل‎البیت، 1409ق.
    8. دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، محقق: دکتر معین، تهران: دانشگاه تهران، 1343.
    9. راغب اصفهانی، حسین‎بن‎محمّد، المفردات فی غریب القرآن، محقق: سید محمد گیلانی، تهران:[بی‎نا]‌، 1322.
    10. رامپوری، غیاث الدین محمدبن جلال الدین‎بن‎شرف الدین، غیاث اللغات، تهران: امیرکبیر، 1375.
    11. شبر، سیدعبدالله، الاخلاق، ترجمه: محمدرضا جباران‌، چاپ چهارم‌، قم: انتشارات هجرت‌، 1378.
    12. شریفی، عنایت الله، «اصول و روش‎هاى تبلیغى در قرآن (3) اصل تذکر»، ماهنامه مکتب اسلام، شماره 3، 1381.
    13. الشیرازی(ملاصدرا)، صدرالدین‌محمد، الحکمۀ المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، الطبعه الثالثه، بیروت: دارالاحیا التراث العربی، 1981م.
    14. صفی پوری شیرازی، عبدالرحیم‎بن‎عبدالکریم، منتهی الارب فی لغه العرب، تصحیح و تعلیق: فؤادیان، محمدحسن؛ حاجیان‎نژاد، علیرضا، تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۹۰.
    15. طبری، محمدبن‎جریر‎بن یزید، جامع البیان فی تأویل آی القرآن (تفسیر الطبری)، بیروت: موسسه الرساله، 1420ق.
    16. غزالی طوسی، ابوحامدمحمدبن‌محمد، احیاءالعلوم الدین، ترجمه: خوارزمی ، مویدالدین محمد، تهران: انتشارات علمی فرهنگی، 1368.
    17. فارابی، محمدبن‎محمد، التعلیقات به ضمیمه کتاب التنبیه علی سبیل السعادة، تهران: جعفر آل یاسین، ۱۳۷۱.
    18. فخررازی، محمدبن‎عمر، المباحث المشرقیة فی علم الالهیات و الطبیعیات، قم: چاپ افست، 1411ق.
    19. فضل‎الله، محمدحسین، الحوار فی القرآن الکریم، دمشق: دارالتعارف للمطبوعات، 1407ق.
    20. فضل‎الله، محمدحسین، گفتوگو تفاهم در قرآن: روشها الگوها و دستاوردهای گفت و گو، ترجمه:‌ سید حسین میردامادی، تهران: مرکز بین المللی گفت وگوی تمدن‎ها با همکاری انتشارات هرمس،[بی‎تا].
    21. فلاح، محمد جواد، «تبیین جایگاه « تذکر» در تبیین و پاسخ به سؤالات دینی از منظر قرآن»، مطالعات شبههپژوهی، شماره 1، 1401.
    22. قرشی، سید علی اکبر، تفسیر احسن الحدیث، چاپ سوم، تهران: بنیاد بعثت، 1377.
    23. کلینی، یعقوب، اصول کافی، تصحیح و تعلیق علی‎اکبر غفاری، چاپ ششم، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1375.
    24. مجلسی، محمّد باقر، بحارالانوار، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی، 1403ق.
    25. مصباح یزدی، محمدتقی، آفتاب مطهر: زندگی، اندیشه و خدمات علمی و فرهنگی آیت‌الله مرتضی مطهری، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی6، 1391.
    26. مکارم‎شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1374.
    27. مکارم‎شیرازی، ناصر، پیام قرآن(علم و معرفت در قرآن)، قم: مدرسه الامام امیرالمؤمنین8، 1370.
    28. نراقی، محمدمهدی، جامع السعاده، قم: مؤسسه مطبوعاتی ایرانیان، 1383ق.
    29. نفیسی(ناظم الاطباء)، علی‎اکبر، فرهنگ نفیسی، تهران: خیام، 1355.